Maria Montessori, włoska lekarka, jest twórczynią nowoczesnej metody pedagogicznej. Według niej głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. Ważna jest wolność i swoboda dziecka, bo to wyzwala jego kreatywność.
Wśród rodziców, zwłaszcza małych dzieci, jest popularne urządzanie pokoi dzieci zgodnie z zasadami Montessori. A jak to zrobić? Od czego zacząć tworzenie przestrzeni pozwalającej dziecku na swobodne poruszanie się i poznawanie świata?
Spis treści
Najważniejsze zasady
W centrum jest dziecko i jego potrzeby. Pokój to przestrzeń, gdzie wszystko jest w zasięgu ręki dziecka, by wspierać rozwój przez samodzielne działanie i odkrywanie świata.
Pokój (ale też inne przestrzenie, w których przebywa dziecko) powinien być przede wszystkim bezpieczny, czyli pozbawiony niebezpiecznych przedmiotów, ostrych krawędzi, szklanych przedmiotów, wystających kabli.
Porządek i prostota to cechy pokoi w stylu Montessori. Dziecko nie potrzebuje dużo zabawek, by się bawić. Ale by się rozwijać, potrzebuje uporządkowanej przestrzeni. Zabawki są z naturalnych materiałów: drewniane, wiklinowe, filcowe, bawełniane. A do uporządkowania ich, dziecko potrzebuje półek, koszy, pojemników, wieszaków.
Meble i wszystkie elementy wyposażenia są umieszczone nisko tak, by dziecko miało do nich swobodny dostęp. Czyli ściany powyżej 1 – 1,5 m są po prostu puste.
Natura to jedna z ważniejszych zasad urządzania pokoju w tym stylu. Dziecko potrzebuje żyć w zgodzie z naturą. Zabawki oraz meble są wykonane z naturalnych materiałów bez toksycznych substancji. Ale powinno znaleźć się też miejsce na naturalne skarby dziecka: kamienie, kasztany, muszle, liście itp.
Elementy jakie muszą się znaleźć w pokoju
Meble.
Meble, jak napisałam wcześniej, muszą być dopasowane do wzrostu dziecka. Ubrania można trzymać w komodzie, w dolnych szufladach szafy, na nisko zawieszonych drążkach. Takie rozwiązanie jest bezpieczne a jednocześnie rozwija samodzielność dziecka i daje poczucie sprawczości.
Zabawki najlepiej trzymać w niskich regałach i dodatkowo w pojemnikach. Powinien tam panować porządek. Ład w przestrzeni to ład w umyśle. Przedmioty posortowane i ułożone w określony sposób powodują, że łatwiej je znaleźć i łatwiej odłożyć na miejsce. Dziecko uczy się klasyfikowania przedmiotów ze względu na kolor, rodzaj, wielkość itd., uczy się utrzymania porządku, a jednocześnie wzmacnia to jego poczucie bezpieczeństwa, bo wszystko jest na swoim miejscu, tam gdzie dziecko odłożyło. Pamiętaj, że pojemniki czy kosze powinny być lekkie i łatwe do wyjęcia przez dziecko.
Regał na książki
Według badań dzieci chętniej sięgają po książki, gdy widzą ich okładki oraz bez problemu mogą je wziąć do ręki.
Najlepiej wyeksponować książki na płytkim regale, na którym ustawia się książki frontem do dziecka.
Swobodny dostęp do książek, czytanie razem z dzieckiem i możliwość samodzielnego sięgania po nie, to kształtowanie postaw czytelniczych od najmłodszych lat.
Łóżko
Łóżko to nie tylko miejsce do spania, ale również do zabawy. Powinno być niskie, by dziecko samodzielnie mogło wchodzić i schodzić z niego. To daje dziecku poczucie niezależności. Dobrym i bezpiecznym rozwiązaniem jest sam materac położony na podłodze. A jeśli dodatkowo ma obudowę w kształcie domku, może służyć do zabawy w dom. Nawet jeśli dziecko śpi gdzie indziej, materac i tak się przyda do odpoczynku i zabawy. Materac może też pełnić funkcję przewijaka. Może nie jest to zbyt wygodne dla rodziców, ale bezpieczne dla dziecka, a pamiętajmy, że jego potrzeby są tu najważniejsze.
Stół
Stół, stolik czy biurko powinien znaleźć się w pokoju, by dziecko mogło wygodnie wykonywać prace plastyczne, oglądać książeczki, bawić się. Warto zadbać tu dodatkowo o organizery, sortery i szuflady, by pomóc dziecku utrzymać porządek. Blat powinien być na tyle duży, aby nie ograniczał kreatywności dziecka. Pamiętaj o odpowiednim oświetleniu.
Miejsce do zabawy
Chociaż miejscem zabawy jest cały pokój a nawet cały dom, to warto zostawić przestrzeń w pokoju na kreatywną, nieskrępowaną zabawę. Dzieci najchętniej bawią się na podłodze. Można położyć na nim dywan, matę lub gruby koc. Pamiętaj, żeby były wykonane z bezpiecznych materiałów.
Aby dobrze się bawić dziecko nie potrzebuje wielu zabawek. Możemy wiele ciekawych “zabawek” znaleźć w domu, kuchni czy ogrodzie i te bezpieczne udostępnić dziecku. Zabawki powinny nie tylko zajmować dziecku czas, ale stymulować jego rozwój, wyobraźnię, pobudzać estetykę, zachęcać do ruchu.
Wybieraj mądrze tak, aby to dziecko tworzyło zabawę a nie zabawka ją narzucała.
Ograniczona ilość zabawek to większa kreatywność dzieci, bo one wymyślają gry i zabawy z dostępnych rzeczy. Mniej zabawek to więcej miejsca na zabawę.
Lustro
Lustro w pokoju w stylu Montessori jest mile widziane. Dlaczego? Dziecko lubi stroić miny i przeglądać się w lustrze. Można też je wykorzystać do wspólnej zabawy w naśladowanie, w rozpoznawanie emocji. To ważny etap w rozwoju kompetencji społecznych. Pamiętaj, żeby lustro było dobrze przymocowane, nie miało ostrych krawędzi. Jeśli boisz się szklanego lustra, jest wiele innych możliwości np lustra akrylowe, albo akrylowy front szafki.
Dekoracje
Wszelkie dekoracje inspirowane naturą: góry, drzewa, rośliny, rzeki są mile widziane. Prace wykonane przez dziecko oprawione w ramki ozdobią ściany czy półki. Wszystkie elementy, o których pisałam wcześniej, też mogą być dekoracją: książeczki, pojemniki, regały, zabawki.
Dla starszego dziecka dobrym pomysłem będzie żywa roślina, która zapewni obcowanie z naturą i będzie uczyć dziecko odpowiedzialności.
Podsumowanie
Minimalizm i bezpieczeństwo, porządek i harmonia, inspiracje czerpane z natury to esencja najważniejszych założeń dotyczących aranżowania pokoju według zasad Montessori. Stworzenie bezpiecznej przestrzeni do rozwoju dziecka jest wiele warte dla rodziców a jednocześnie nie wymaga wielkich nakładów finansowych.
Jednak pokój dziecka urządzony według pedagogiki Montessori to dopiero punkt wyjściowy do wychowania dziecka zgodnie z tą metodą. Równie ważne to miłość, cierpliwość i uważność wspierającego i obecnego rodzica. Spędzaj z dzieckiem czas, baw się z nim, bądź obiektem do naśladowania.